Theo ước tính của Dự án EPPIC 2 thì khu vực Vịnh Hạ Long có đến 28.283 tấn chất thải nhựa được phát sinh ra mỗi năm, trong đó khoảng 5.272 tấn rác thải nhựa có thể bị rò rỉ ra đại dương. Trung bình mỗi ngày, khu vực Vịnh Hạ Long phát sinh 34 tấn rác thải từ các hoạt động du lịch. Ngoài gây ô nhiễm môi trường nước, suy giảm các hệ sinh thái, rác thải nhựa trôi nổi cũng ảnh hưởng đến cảnh quan du lịch của khu di sản.

Theo UNDP, điều khó khăn nhất khi chấm dứt đồ nhựa sử dụng một lần là tìm được vật liệu thay thế tốt, tiện lợi và giá cả phải chăng. Nhưng nếu hành động đúng hướng, Hạ Long nói riêng và Việt Nam nói chung có thể thay đổi và dịch chuyển vị thế của mình từ một trong những điểm nóng về ô nhiễm nhựa, trở thành một trong những quốc gia đi đầu về tạo thay đổi phòng chống rác thải nhựa.

Tuyên truyền không sử dụng rác thải nhựa khi thăm vịnh Hạ Long

Để tiếp tục bảo vệ cảnh quan môi trường và các giá trị Di sản, hướng đến mục tiêu phát triển du lịch bền vững, Ban Quản lý vịnh Hạ Long đã đề xuất và được UBND tỉnh đồng thuận tiếp tục triển khai chương trình “Vịnh Hạ Long không rác thải nhựa”, trong đó tập trung nhiệm vụ chống rác thải nhựa trong hoạt động du lịch trên vịnh Hạ Long. Theo đó, các tổ chức, cá nhân đang có hoạt động du lịch, dịch vụ trên vịnh cam kết không sử dụng, mua bán các sản phẩm từ nhựa dùng 1 lần (cốc, ống hút, hộp, bát, đĩa, túi nilon...); đồng thời thay thế bằng các sản phẩm thân thiện với môi trường khi tham gia hoạt động du lịch, dịch vụ tại khu vực Di sản thiên nhiên thế giới vịnh Hạ Long.

Hiện tại, Chi hội tàu du lịch Hạ Long cũng là đơn vị tiên phong tham gia "Cánh buồm xanh". Theo đó, các chủ tàu đều phải đạt được các tiêu chí du lịch bền vững, với hơn 60 đơn vị tham gia phân loại rác thải.

Du khách được tuyên truyền bỏ rác thải nhựa vào thùng rác trước khi thăm quan vịnh

Thông qua đó, đã giảm được 90% rác thải nhựa dùng 1 lần phải thu gom tại các điểm tham quan trên vịnh. Các điểm dịch vụ trên vịnh cơ bản không còn kinh doanh các sản phẩm từ nhựa dùng 1 lần. Phần lớn các tàu du lịch, khách tham quan cũng tuân thủ quy định không mang và sử dụng các sản phẩm từ nhựa dùng 1 lần trong hành trình tham quan vịnh của mình. Đồng thời, đã giảm 94% lượng phao xốp trên các công trình nổi của các tổ chức, cá nhân có hoạt động kinh doanh, dịch vụ du lịch trên vịnh...

BQL vịnh vẫn thường xuyên vớt rác trôi nổi trên vịnh 

Mặc dù đã đạt nhiều kết quả tích cực, tuy nhiên theo đánh giá của cơ quan chuyên môn, hiện nay, trên vịnh Hạ Long vẫn xuất hiện rác thải trôi nổi, phần lớn là rác thải nhựa (chai nhựa, túi nilon, phao xốp...). Rác thải nhựa trôi nổi trên vịnh cũng được xác định phần lớn có nguồn gốc từ khu vực ven bờ... Điều này không chỉ gây mất mỹ quan, ảnh hưởng đến hoạt động du lịch mà gây ảnh hưởng lâu dài đến môi trường vịnh; bên cạnh đó để thu gom, xử lý các loại rác thải này cũng tốn nhiều chi phí...

Cũng theo đánh giá của Ban Quản lý vịnh Hạ Long, chương trình giảm thiểu rác thải nhựa tại khu vực vịnh Hạ long dù được nhiều đơn vị, cá nhân tích cực hưởng ứng, tuy nhiên vẫn còn những doanh nghiệp, chủ tàu du lịch và chủ cảng bến chưa phối hợp triển khai tốt chương trình; công tác tuyên truyền đến khách du lịch, các doanh nghiệp du lịch, nhất là hệ thống khách sạn trong cung cấp thông tin cho du khách về chương trình này trước khi tham quan vịnh còn hạn chế...

Nhưng để loại bỏ hoàn toàn rác thải nhựa trên Vịnh Hạ Long, thiết nghĩ không chỉ làm trong hoạt động du lịch, mà xa hơn cần lan toả trở thành một phong trào rộng khắp, nhằm từng bước thay đổi thói quen sử dụng túi ni lông, đồ nhựa dùng một lần bằng các vật liệu thân thiện với môi trường. Qua đó, góp phần vào việc bảo vệ môi trường nói chung và môi trường Vịnh Hạ Long nói riêng một cách bền vững hơn.

Hồng Hạnh